مقدمه مفوته و موصله از دیدگاه صاحب فصول و شیخ انصاری و آخوند خراسانی

یکی از معروفترین مباحث علم اصول مسئله ی مقدّمه واجب است. این مسئله اگر چه فایده عملی چندانی ندارد ولی به خاطر داشتن فایده های علمی زیاد ، به آن توجّه شده است. در این مسئله این سوال مطرح می شود که آیا مقدّمه به تبعیّت وجوب ذی المقدّمه متّصف به وجوب شرعی می شود یا خیر؟ صاحب فصول وجوب مقدّمه موصله را پذیرفته اند ، یعنی مقدّمه ای واجب است که رساننده به ذی المقدّمه باشد. شیخ انصاری هم وجوب مقدّمه را مقیّد به قصد توصّل به ذی المقدّمه دانسته اند. امّا در مقابل صاحب کفایه همچون مشهور اصولییون قائل به وجوب مقدّمه به طور مطلق شده اند. اختلاف دیگری که در اینجا مطرح می شود این است: مقدّمه ای که قبل از زمان ذی المقدّمه باید بجا آورده شود و به علّت این که اگر پیش از وقت ذی المقدمه انجام نشود ، سبب فوت واجب در وقتش می گردد ، به مقدّمه مفوّته معروف شده است ، به چه صورت تقدّم وجوب مقدمه بر وجوب ذی المقدّمه توجیه می شود؟ صاحب فصول با ابداع واجب معلّق و شیخ انصاری با تعریف خاصی که از واجب مشروط داشته اند و صاحب کفایه از طریق قائل شدن به شرط متأخّر این اشکال را حل کرده اند. کلید واژگان: 1 مقدّمه واجب 2 مقدّمه مفوته 3 مقدّمه موصله 4 وجوب غیری - - - - 5 وجوب نفسی 6 شرط وجوب 7 شرط واجب